DANH MỤC TÀI LIỆU
Nghiên cứu sự ảnh hưởng của hạ huyết áp động mạch đến vấn đề tiền lượng của bệnh nhân bị chấn thương sọ não nặng
1
BOÄ GIAÙO DUÏC ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC Y TP HOÀ CHÍ MINH
AÛNH HÖÔÛNG CUÛA HAÏ HUYEÁT AÙP ÑOÄNG
MAÏCH ÑEÁN VAÁN ÑEÀ TIEÂN LÖÔÏNG BEÄNH
NHAÂN BÒ CHAÁN THÖÔNG SOÏ NAÕO NAËNG
DR. VIEÄT – 175 HOSPITAL
2
1 - ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Chaán thöông snaõo (CTSN) laø moät beänh lyù coù tyû leä töû vong cao, thöôøng ñ
laïi di chöùùng naëng neà neáu beänh nhaân (BN) coøn soáng. ÔÛ Vieät Nam song song vôùi söï
phaùt trieån cuûa caùc phöông tieän giao thoâng vaän taûi soá vuï tai naïn giao thoâng (TNGT)
cuõng ngaøy caøng gia taêng gaây ra moät soá löôïng lôùn caùc BN bò CTSN. Theo thoáng keâ
taïi beänh vieän Chôï raãy [14,15] cho thaáy soá BN TNGT ngaøy caøng taêng cao trong
ñoù CTSN chieám ña soá: naêm 1995 coù 23.737 tröôøng hôïp nhaäp vieän do TNGT trong
ñoù coù 21.700 tröôøng hôïp CTSN, ñeán saùu thaùng ñaàu naêm 1998 ñaõ taêng leân 14.209
tröôøng hôïp nhaäp vieän do TNGT vôùi 12.568 tröôøng hôïp CTSN (taêng khoaûng 12%).
Chi phí ñieàu trò cho caùc BN CTSN thöôøng raát toán keùm, theo thoáng keâ taïi Phaùp
[53] chi phí naøy xeáp haøng thöù tö sau chi phí ñieàu trò caùc beänh lyù tim maïch, tieâu hoùa
vaø thaàn kinh taâm thaàn. Do ñoù CTSN trôû thaønh moät vaán ñeà nan giaûi caû veà maët y
hoïc, kinh teá vaø xaõ hoäi.
Trong CTSN thöôøng gaëp hai loaïi toån thöông naõo: toån thöông tieân phaùt vaø
toån thöông thöù phaùt. Loaïi toån thöông thöù nhaát laø caùc toån thöông xuaát hieän ngay töø
ñaàu do chaán thöông tröïc tieáp gaây ra bôûi taùc nhaân chaán thöông. Chính caùc toån
thöông tieân phaùt naøy seõ gaây ra moät loaït caùc hieän töôïng beänh lyù trong nhöõng giôø
tieáp theo vaø haäu quaû cuoái cuøng laø gaây ra söï toån thöông naõo thöù phaùt maø baûn chaát
laø thieáu maùu. Toån thöông naøy coù theå khu truù quanh nhöõng vuøng toån thöông tieân
phaùt hoaëc toaøn boä baùn caàu naõo. Ñoù laø loaïi toån thöông thöù hai trong CTSN, luoân ñi
sau caùc toån thöông tieân phaùt vaø nhieàu khi laø nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán töû
vong. Vôùi baûn chaát toån thöông laø thieáu maùu, nhöõng vuøng naõo naøy luùc ñaàu ôû trong
tình traïng giöõa giôùi haïn bình thöôøng vaø hoaïi töû (ñöôïc goïi laø vuøng “tranh toái tranh
saùng”); coù theå hoài phuïc neáu ñöôïcï töôùi maùu ñaày ñuû, coøn ngöôïc laïi seõ hoaïi töû
3
daàn. Coù raát nhieàu yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình töôùi maùu ôû caùc vuøng naõo naøy.
Ngöôøi ta chia laøm hai nhoùm: nhoùm thöù nhaát laø caùc yeáu toá coù nguoàn goác trung taâm
(taïi naõo) nhö: taêng aùp löïc noäi soï, co thaét maïch maùu naõo, co giaät…; nhoùm thöù hai laø
caùc roái loaïn coù nguoàn goác toaøn thaân (heä thoáng) nhö: roái loaïn huyeát ñoäng, thieáu O2
maùu, roái loaïn CO2 maùu, thieáu maùu caáp, taêng thaân nhieät. Trong ñoù haï huyeát aùp
ñoäng maïch (HAÑM) laø roái loaïn hay gaëp nhaát, coù theå xuaát hieän ngay töø ñaàu ôû nôi
xaûy ra tai naïn, treân ñöôøng vaän chuyeån ñeán beänh vieän, taïi khoa caáp cöùu nhaän beänh,
trong vaø sau moå. Haï HAÑM laøm giaûm töôùi maùu naõo daãn ñeán caùc toån thöông thöù
phaùt naëng neà theâm vaø haäu quaû laø tieân löôïng caùc BN naøy caøng xaáu ñi. Theo moät soá
coâng trình nghieân cöùu [21,23] tyû leä töû vong cuûa caùc BN bò CTSN seõ taêng leân töø 2 -
2,5 laàn neáu coù keøm theo haï HAÑM trong quaù trình ñieàu trò.
Cuõng theo caùc nghieân cöùu treân [21,23,37,61], duø caùc BN CTSN ñaõ ñöôïc
caáp cöùu xöû trí sôùm ngay ôû nôi chaán thöông vaø trong suoát quaù trình vaän chuyeån
ñeán beänh vieän nhöng cuõng coù ít nhaát khoaûng 60% soá BN xuaát hieän moät trong caùc
roái loaïn treân, trong ñoù khoaûng 40% coù haï HAÑM vaø thöôøng lieân quan ñeán caùc
tröôøng hôïp ña chaán thöông. ÔÛ Vieät Nam cho tôùi nay coøn raát ít caùc coâng trình
nghieân cöùu veà caùc roái loaïn toaøn thaân, nhaát laø veà söï thay ñoåi HAÑM treân caùc BN
bò chaán thöông soï naõo.
Chính vaäy chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu ñeà taøi: " AÛnh höôûng cuûa haï
huyeát aùp ñoäng maïch ñeán vaán ñeà tieân löôïng beänh nhaân chaán thöông soï naõo
naëng" nhaèm muïc ñích:
1.1. Xaùc ñònh taàn xuaát, thôøi ñieåm xuaát hieän, nguyeân nhaân cuûa haï HAÑM
cuõng nhö caùc bieän phaùp ñieàu trò roái loaïn naøy treân caùc BN bò CTSN naëng
(Glasgow 8 ñ) trong suoát quaù trình ñieàu trò töø khi nhaäp vieän, trong moå vaø
sau moå taïi khoa hoài söùc.
4
2.2. Xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa haï HAÑM ñeán tieân löôïng caùc BN CTSN
naëng (möùc ñoä hoài phuïc toát, xaáu vaø töû vong).
3.3. Ñeà xuaát moät soá bieän phaùp nhaèm phoøng ngöøa vaø ñieàu trò kòp thôøi haï
HAÑM, goùp phaàn naâng cao hieäu quaû ñieàu trò, giaûm tyû leä töû vong vaø taøn pheá
cho caùc BN bò CTSN naëng.
5
2 . TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU
Dòch teã hoïc veà chaán thöông soï naõo [53] cho thaáy phaàn lôùn caùc BN CTSN
ôû ñoä tuoåi treû vaø trung nieân(töø 20-40 tuoåi) vaø soá nam giôùi gaáp ñoâi soá nöõ. Khoaûng
50-60% soá BN laø do tai naïn giao thoâng, coøn laïi laø do tai naïn lao ñoäng, tai naïn sinh
hoaït vaø do ñaû thöông. Trong soá 20% soá BN bò CTSN naëng thì bia röôïu coù maët nhö
laø moät yeáu toá phoái hôïp. Tleä töû vong cuûa caùc tröôøng hôïp CTSN ñôn thuaàn laø vaøo
khoaûng 20-30%. Coøn khi coù caùc toån thöông phoái hôïp thì tyû leä naøy taêng leân raát cao
[18,47]. Maëc duø cho tôùi nay y hoïc ñaõ coù nhöõng hieåu bieát nhieàu hôn veà sinh lyù
beänh cuûa CTSN vaø söï phaùt trieån cuûa caùc phöông tieän ñieàu trò ñaõ naâng cao hieäu
quaû ñieàu trò, song vaãn coøn khoaûng 20% soá BN soáng soùt ôû trong tình traïng thöïc vaät
hoaëc coù di chöùng naëng neà.
2.1 Sinh lyù beänh hoïc:
2.1.1 Cô cheá chaán thöông:
Coù hai cheá chính gaây ra caùc toån thöông ôû naõo [12,53] khi xaûy ra chaán
thöông. Ñoù laø cô cheá"tröïc tieáp" vaø cô cheá "löïc quaùn tính".
- Toån thöông do chaán thöông tröïc tieáp: xaûy ra khi coù va chaïm tröïc tieáp giöõa
löïc gaây chaán thöông vôùi hoäp soï. Löïc naøy coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vuøng va
chaïm tröïc tieáp vaø nhöõng vuøng keá caän gaây ra caùc toån thöông nhö nöùt soï, luùn soï, vôõ
saøn soï, toån thöông maùu tuï (MTNMC vaø MTDMC).
- Toån thöông do quaùn tính: xaûy ra do caùc chuyeån ñoäng khaùc nhau giöõa soï vaø
naõo. Khi coù tình traïng taêng hoaëc giaûm toác ñoät ngoät cuûa ñaàu (hoäp soï) thì naõo phía
trong hoäp soï vaãn coøn ñang chuyeån ñoäng theo quaùn tính, keát quaû laø taïo neân caùc
toån thöông khu truù ôû beà maët naõo, ñaëc bieät laø caùc tónh maïch caàu noái giöõa voû naõo vaø
6
maøng cöùng xeù ñöùt. Hôn nöõa, söï chuyeån ñoäng khaùc nhau giöõa hoäp soï vaø naõo seõ
taïo ra caùc vuøng coù aùp xuaát thaáp (aâm tính) laø nguyeân nhaân gaây ra "daäp naõo do doäi"
(contre coup contusion).
2.1.2 Toån thöông tieân phaùt:
Laø nhöõng toån thöông xuaát hieän ngay töø ñaàu (nhö vôõ xöông soï, daäp naõo, maùu
tuï noäi soï) gaây ra bôûi löïc gaây chaán thöông.
2..1.2.1. Toån thöông da ñaàu:
Nhôø söï meàm maïi vaø ñoä daøy cuûa da ñaàu vaø toùc maø hoäp soï ñöôïc baûo veä khaù
toát, nhöng vôùi caáu taïo coù raát nhieàu maïch maùu ñeán nuoâi döôõng neân khi coù moät
veát thöông da ñaàu roäng seõ gaây chaûy maùu nhieàu, thaäm chí coù theå gaây soác giaûm
theå tích nhaát laø ôû treû em. Taát caû caùc veát thöông da ñaàu coøn laø cöûa ngoõ ñeå caùc vi
khuaån gaây beänh xaâm nhaäp vaøo naõo neáu coù keøm theo caùc toån thöông xöông vaø
maøng naõo ôû döôùi. Do ñoù caàn phaûi kieåm tra, caét loïc, caàm maùu, röûa saïch vaø khaâu
laïi caùc veát thöông da ñaàu caøng sôùm caøng toát
2.1.2.2. Toån thöông xöông:
Vôõ xöông soï laø toån thöông thöôøng gaëp trong CTSN [53] vôùi tyû leä laø 3% treân
caùc BN CTSN nheï vaø 65% treân caùc BN CTSN naëng. Toån thöông ñoù coù theå laø
vôõ xöông soï ñôn thuaàn hoaëc keøm theo caùc toån thöông toå chöùc naõo phía döôùi, vaø
thöôøng coù caùc toån thöông xöông haøm maët phoái hôïp. Haäu quaû cuûa caùc toån
thöông xöông soï laø:
-Toån thöông naõo – maøng naõo phía döôùi do caùc maûnh xöông luùn.
-Chaûy dòch naõo tuûy: thöôøng laø haäu quaû cuûa vôõ saøn soï gaây raùch maøng naõo
bieåu hieän baèng chaûy dòch naõo tuûy laãn maùu ra tai hoaëc ôû muõi.
thông tin tài liệu
Chấn thương sọ não (CTSN) là một bệnh lý có tỷ lệ tử vong cao, thường để lại di chứng nặng nề nếu bệnh nhân còn sống. Ở Việt Nam song song với sự phát triển của các phương tiện giao thông vận tải số vụ tai nạn giao thông cũng ngày càng gia tăng gây ra một số lượng lớn các BN bị CTSN. Theo thống kê tại bệnh viện chợ rẫy cho thấy BN bị TNGT ngày càng tăng cao trong đó CTSN chiếm đa số.
Mở rộng để xem thêm
xem nhiều trong tuần
yêu cầu tài liệu
Giúp bạn tìm tài liệu chưa có

LÝ THUYẾT TOÁN


×